Wczorajszy tekst popelnilam o Alanie Turingu, geniuszu epoki. Ten artukul musialam wklepac by przypomniec polskiego bohatera, ktory nie moze byc przykryty kurzem. Mowa o generale Stanisławie Maczku i jego pobycie w Edynburgu.
artykul za http://www.maczek.garizzim.pl/maczekedynburg.php
Czasy pobytu na emigracji to dla Stanisława Maczka okres przepełniony mimo wszystko humorem co wynikało z jego pogodnej natury. Mimo tego, że po tym co go spotkało ze strony władz polskich nie wrócił już do kraju i nie przyjął z powrotem obywatelstwa polskiego nie pałał on nienawiścią do nikogo.
Nie zaangażował sie w życie polityczne emigracji i nie przyjął żadnego stanowiska od Rządu Londyńskiego. Spotykał się ze swoimi dawnymi podwładnymi towarzysko i przy okazji różnych uroczystości. Był odwiedzany przez różne osobistości i sam brał udział w wydarzeniach związanych z rocznicami wydarzeń wojennych. Na szczególną uwagę zasługuje wizyta następcy tronu z Holandii, który przyjechał do Maczka z orkiestrą brabandzką. Jak oceniają go współcześni do końca pozostał optymistą i zarazem człowiekim skromnym i pełnym humoru. Władze komunistyczne inwigilowały jego osobę i za każdym razem jej agenci zdawali relacje z pobytu Maczka w Bredzie czy innych miejscach walk 1 Dywizji Pancernej. Nie udało się im jednak pozyskać go do swioch rozgrywek. Życie swoje zakończył w wieku 102 lat w Edynburgu. Zgodnie ze swoją wolą zotał pochowany obok swoich żołnierzy na cmentarzu wojskowym w Bredzie. Tam też powstało muzeum poświęcone jego osobie.
Stanisław Maczek (1892-1994) - polski generał z czasów II wojny światowej, uczestnik walk o Francję w 1940 roku, dowódca 1. Dywizji Pancernej, zwycięzca bitwy pod Falaise. Ze względu na swoje ojcowskie usposobienie nazywany przez żołnierzy "Bacą".
Życie i działalność Stanisława Maczka w latach 1945 – 1994.
Wiosną 1945 r. 1. DPanc. zakończyła szlak bojowy na terenie Niemiec. 23 V 1945 r. Maczek
przekazał swoje obowiązki gen. Klemensowi Rudnickiemu, odchodząc na wyższe stanowisko
dowódcy I Korpusu Polskiego w Szkocji, w celu przygotowania tego Korpusu do przegrupowania
do Niemiec.
Wojna była zakończona i rządy alianckich państw przygotowywały się do demobilizacji.
Polskie Siły Zbrojne znalazły się w trudnej sytuacji; wytworzył się stan niepewności wśród
polskich żołnierzy1
. Stan ten wzmagała również świadomość, że pomimo walk i odniesionego
zwycięstwa prawdziwe cele, o które zabiegali, nie zostały osiągnięte. Polacy czuli się pokonani. 15
III 1946 r. szef Imperialnego Sztabu Głównego wezwał polskich generałów PSZ na spotkanie z
premierem Wielkiej Brytanii – był wśród nich gen. Stanisław Maczek. Generałom pokazano tekst
roboczego porozumienia między rządem brytyjskim a Tymczasowym Rządem Jedności Narodowej
w sprawie powrotu PSZ do kraju oraz projekt oświadczenia o demobilizacji PSZ ministra spraw
zagranicznych Ernesta Bevina w Izbie Gmin.
Strona brytyjska postanowiła opracować koncepcję demobilizacji PSZ głównie w formie
utworzenia Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia (PKPR). Plan zakładał stopniowe
przechodzenie żołnierzy do życia cywilnego. Prawdę mówiąc, niekorzystne rozwiązania dla PSZ
wynikały z tego, że Polacy okazali się po prostu niewygodnymi sojusznikami i zagrażali stosunkom
Wielkiej Brytanii z ZSRS. 3 IX 1946 r. generałowie Kopański, Anders, Maczek i inni zalecili
wstępowanie do PKPR, nie kryjąc co do tego jednak powściągliwości2
. Tak więc PSZ zostały
rozwiązane mocą decyzji obcego mocarstwa, tracąc tym samym ostatni atrybut suwerenności. 1.
DPanc. została przerzucona z Niemiec do Wielkiej Brytanii, Stanisław Maczek natomiast wstąpił do
PKPR, traktując to jako kontynuację żołnierskiej służby wykonywanej w nowych okolicznościach3
.
Ostatecznie postanowił nie wracać do kraju, ponieważ nie chciał (i w sumie nie mógł) powracać do
kraju rządzonego przez komunistów – powracających z Zachodu oficerów Ministerstwo
Bezpieczeństwa Publicznego i NKWD nie traktowało w żadnym razie z szacunkiem, fabrykując
nikczemne, obciążające materiały, upokarzając i traktując jak przestępców, prześladując i zmuszając
do uległości przez podjęcie współpracy na warunkach komunistów. We wrześniu 1946 r. władze
PRL pozbawiły Maczka obywatelstwa polskiego, uznając go zdrajcą
Z oficerów 1. DPanc. niewielu wróciło do Polski, właściwie tylko ci, którzy przyszli z niewoli i
kilku wyższych oficerów, m. in. płk dypl. Franciszek Skibiński, który zaufał komunistom i skusił
się obietnicą dalszej służby w Ludowym Wojsku Polskim:
„Sytuacja na w świecie się zmienia, w Polsce też, ludzie którzy nie chcą pozostać na marginesie
muszą też zmieniać decyzje. Tylko krowa nigdy nie zmienia swoich poglądów” – stwierdził
Skibiński, na co Maczek, patrząc głęboko w oczy swego bliskiego współpracownika, dodał: „-…a
świnia zawsze!”. Skibiński powrócił do kraju dla kariery. Po roku został aresztowany, torturowano
go, wybito mu zęby. Po zwolnieniu z więzienia komuniści mianowali go generałem, niestety,
prześladowania spowodowały, że stal się cieniem człowieka5
.
Brytyjczycy nie przyznali Stanisławowi Maczkowi emerytury wojskowej po rozwiązaniu I
Korpusu Polski. War Office przyznało mu tylko jednorazową dotację w wysokości 1 tys. funtów i
pożyczkę 2 tys. funtów6
. Po odejściu z wojska osiadł na stałe w raz z rodziną w szkockim
Edynburgu, miejscu osiedlenia się wielu byłych żołnierzy 1. DPanc. Miał wtedy 57 lat. Kupił
skromny dom w robotniczej dzielnicy miasta, początkowo pracował jako robotnik w swojej
dzielnicy7
. Potem zaczął pracować jako sprzedawca w sklepie, zatrudnił go jego były podwładny,
były żołnierz 1. DPanc. Następnie podjął się pracy barmana w hotelu Learmonth w Edynburgu, tu
także jego pracodawcą był jego były podwładny, tak więc generał dywizji pracował jako barman u
sierżanta. Nie czuł się tam jednak nieswojo, zachowywał pogodę ducha, uśmiech i nie
sprzeniewierzał się swoim ideałom. Jednakże było to niewątpliwie niełatwe i gorzkie przeżycie dla
legendarnego generała8
. Kolejną pracą Maczka było stanowisko gospodarza i barmana w
edynburskim klubie sportowym squasha. Pracował tam wiele lat, stojąc za barem lub pełniąc
funkcję portiera przy bramie klubu. Stamtąd odszedł na skromną emeryturę.
Optymizmu nie można było włożyć do garnka, ani zapewnić nim wykształcenia dzieciom, to
zacząłem pracować, chociażby jako barman9
Nigdy nikogo nie prosił o pomoc, uznał też w swoim optymizmie, że to, co obecne, to jeszcze
nie najgorsze, a pesymistycznie stwierdził, że mogą nadejść jeszcze gorsze chwile10. Jego
zachowanie nie wskazywało, że czuje do kogoś żal, że tego rodzaju prace uwłaczają jego godności.
Był realistą, umiał ocenić sytuację, w jakiej się znalazł. Przez całe życie był człowiekiem
skromnym i takim już pozostał. Był także bardzo religijny. Po wyborze Karola Wojtyły na Stolicę
Piotrową, wybrał się do Watykanu wraz z żoną i córką. Tam, na audiencji generalnej, gdy papież
podszedł do córki Maczków, Maczek podał Ojcu Świętemu egzemplarz swojej książki „Od
podwody do czołga”. Jan Paweł II zapytał wtedy: „Generał Maczek?”, a po chwili skupienia dodał:
„Oczywiście, generał Maczek, kawał naszej historii.” Pomimo chęci Ojca Świętego, nie udało się
wtedy zorganizować audiencji prywatnej dla państwa Maczków. Do dłuższego spotkania z
papieżem doszło dopiero podczas jego wizyty w Wielkiej Brytanii w latach osiemdziesiątych.
11 XII 1994 r., w wieku 102 lat, zmarł gen. broni Stanisław Maczek. Uroczystości żałobne
odbyły się 21 grudnia w Edynburgu, po czym trumna z ciałem generała została przewieziona na
lotnisko wojskowe, skąd przetransportowano ją do Bredy w Holandii. 23 grudnia na Polskim
Wojskowym Cmentarzu Honorowym przy Ettensebaan odbył się jego pogrzeb. Zgodnie ze swoją
ostatnią wolą spoczął obok tych, których prowadził szlakiem walk 1. Polskiej Dywizji Pancernej.
Błogosławieni, którzy w Panu umierają… Zaiste, mówi Duch, niech odpoczną od swoich
mozołów, bo idą wraz z nimi czyny (Księga Apokalipsy 14, 13). Odszedł po nagrodę do Pana
człowiek niezwykły, który pozostanie na zawsze w naszych sercach i w naszej narodowej pamięci.
Oddany bez reszty świętej sprawie Ojczyzny, którą kochał ponad wszystko, służąc jej przez całe
swoje długie życie. Gdy znalazła się w śmiertelnym zagrożeniu, pośpieszył, aby ją bronić, walcząc
do końca o „wolność naszą i waszą” (…). Odznaczał się autentyczną dobrocią, uczciwością i
prawością charakteru. Zachwycał głębią swej wiary, prostotą i wiernością świętemu Prawu
Bożemu, zyskując w ten sposób wielki szacunek podwładnych. Dla swych żołnierzy był nie tylko
zwycięskim dowódcą, ale i dobrym ojcem, doradcą oraz powiernikiem ich ludzkich spraw11
Jako dobry i doświadczony dowódca Stanisław Maczek czuł się związany ze swoimi podwładnymi. Kiedy rząd Wielkiej Brytanii zadecydował o demobilizacji POLSKICH SIŁ ZBROJNYCH na zachodzie osiedlił się tam gdzie jego żołnierze. Większość z nich w obawie przed represjami ze strony władz komunistycznych w Polsce osiadło na terenie Szkocji - miejscu formowania 1 Dywizji Pancernej. Maczek pozbawiony obywatelstwa polskiego zamieszkał w Edynburgu - stolicy Szkocji.
Miał już 57 lat a zmierzył się ze zmianą wykonywanego zawodu i życiem na przymusowej emigracji. Udało mu się utrzymać rodzinę mimo braku wojskowej emerytury. Okazało się, że nie służył on u boku aliantów odpowiednio długo i od armii brytyjskiej otrzymał jedynie jednorazowe wsparcie finansowe w wysokości 1000 funtów i pożyczkę 2000 funtów. Zakupił dom w dzielnicy robotniczej co zawdzięczał niskim cenom nierchomości po wojnie. Później zaalarmowana jego sytuacją społeczność Holandii doprowadziła do przyznania generałowi emerytury wojskowej od władz holenderskich. Ostatnie jego miejsce zamieszkania to dom przy Arden Street 16 gdzie od 1997 roku znajduje się tablica mu poświęcona.
Urodził 31 marca 1892 roku w Szczercu. Jego rodzina miała chorwackie korzenie. Początkowo kształcił się w gimnazjum w Drohobyczu, gdzie ujawnił talent humanistyczny. Następnie studiował na Uniwersytecie Lwowskim, kończąc Wydział Filozofii i Filologii Polskiej. Absolwentem uczelni został w 1914 roku. W tym okresie zainteresował się również militariami i sztuką wojenną, co skłoniło go do odbycia szkoleń w Związku Strzeleckim. W czasie I wojny światowej walczył w armii austriackiej, służąc w pułku tyrolskim na froncie włoskim. Prawdopodobnie próbował zaciągnąć się do Legionów organizowanych przez Józefa Piłsudskiego, jednak uniemożliwiło mu to powołanie w szeregi austriackiej armii. W listopadzie 1918 roku przedostał się do Krosna, gdzie wstąpił do Wojska Polskiego. Na miejscu objął dowództwo kompanii, która wzięła udział w walkach z Ukraińcami. W kwietniu 1919 roku oddział Maczka wszedł w skład 4. Dywizji Piechoty. Tam młody żołnierz zorganizował specjalny oddział złożony z pięciu plutonów. Pod wodzą Maczka grupa zdobyła Drohobycz oraz Stanisławów. Latem 1919 roku rozgorzały walki o Czerniów. Maczek odznaczył się w boju, za co awansowano go do stopnia kapitana. Pod koniec 1919 roku jednostka, w której działał Maczek, została oddelegowana na Wołyń. Następnie młody kapitan rozpoczął służbę sztabową, służąc u gen. Listowskiego i gen. Raszewskiego. Razem ze swoim batalionem szturmowym walczył w obronie Lwowa w okresie wojny polsko-bolszewickiej. Po zakończeniu działań zbrojnych Maczek kontynuował służbę i piął się po szczeblach kariery. 1 sierpnia 1923 roku został mianowany podpułkownikiem, działając w ramach 26. Pułku Piechoty, gdzie dowodził jednym z batalionów. W latach 1923-24 kształcił się w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Jesienią 1924 roku został oficerem Sztabu Generalnego, a następnie pracował w Oddziale II. Do 1927 roku kierował poczynaniami Ekspozytury we Lwowie. Wtedy przeniesiono go na stanowisko zastępcy dowódcy 76. pułku piechoty i wreszcie w 1929 roku dowódcy 81. pułku strzelców grodzieńskich. Na tym stanowisku pozostał do 1935 roku, kiedy to dowództwo wyznaczyło mu nowe zadanie - do 1938 roku kierował poczynaniami piechoty w 7. Dywizji Piechoty na terenie Częstochowy. Wreszcie w 1938 roku mianowano go dowódcą 10. Brygady Kawalerii, pierwszej zmotoryzowanej jednostki Wojska Polskiego. Wraz z nią rozpocząłkampanię wrześniową, działając na odcinku południowym w pasie Armii "Małopolska". We wrześniu 1939 roku pułkownik Maczek staczoł szereg walk z niemieckimi oddziałami. Jego żołnierze walczyli m.in. pod Jordanowem i Rzeszowem, gdzie 10. Brygada zadała poważne straty Niemcom z silnego XXIII Korpusu Pancernego. 15 września jednostka została przesunięta w rejon Lwowa, gdzie krótko działała w ramach obrony miasta. Po ataku Związku Radzieckiego Maczek zdecydował się na opuszczenie kraju. Wraz z żołnierzami przekroczył granicę na Przełęczy Tatarskiej i uciekł do Węgier. 21 października był już we Francji, gdzie usiłował utworzyć dywizję pancerną.
15 listopada 1939 roku został mianowany generałem brygady. Było to niejako wynagrodzenie trudów kampanii wrześniowej oraz docenienie wysiłku zbrojnego Maczka i jego 10. Brygady. We Francji kieruje poczynaniami ośrodka wojskowego w Coëtquidan, gdzie odsyłani są polscy żołnierze działający w ramach Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Początkowo nie otrzymuje przydziału frontowego. Dopiero po wybuchu kampanii francuskiej alianci decydują się na powołanie do życia nowej jednostki pancernej, w której oddziałach walczą Polacy. W efekcie generał kieruje poczynaniami odtworzonej 10. Brygady. Francuzi nie doceniali siły sojusznika, przydzielając żołnierzom Wojska Polskiego pomniejszą rolę wkampanii francuskiej. Dopiero po przełamaniu Linii Maginota Polacy stali się bardziej potrzebni, a poszczególnym oddziałom często wyznaczano "łatanie dziur" powstałych w linii frontu. Jednostka Maczka stoczyła bój w rejonie Montbard z 16 na 17 czerwca po czym, z powodu braku jakichkolwiek perspektyw dalszej walki, żołnierze wycofali się. Sprzęt został zniszczony, aby nie trafił w ręce wroga. Po pospiesznej ewakuacji Maczek przedostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie trafił okrężną drogą. Ucharakteryzowany na Araba przemierzył m.in. Maroko i Portugalię, aby wreszcie dotrzeć na Wyspy Brytyjskie. Tutaj powierzono mu dowództwo nad formowaną 2. Brygadą Strzelców, którą następnie przemianowywano na 10. Brygadę Kawalerii Pancernej i wreszcie 1. Dywizję Pancerną. Oficjalnie jednostka ta powstała w lutym 1942 roku. Siły Maczka czekało intensywne przeszkolenie na terenie Szkocji, gdzie żołnierzy polskich szykowano do zbliżającego się boju na kontynencie. Maczek dał się poznać jako łagodny dowódca, który miał świetny kontakt z żołnierzami. Jego ojcowskie podejście doceniali podwładni, którzy pieszczotliwie nazywali go "Bacą".
Po alianckiej inwazji na Normandię w czerwcu 1944 roku przyszedł również czas na działania 1. Dywizji Pancernej. Polacy nie brali udziału w lądowaniu pierwszego rzutu alianckich wojsk. Dowództwo alianckie postanowiło natomiast wykorzystać 1. DPanc. w ramach 2. Korpusu Kanadyjskiego. 1 sierpnia 1944 roku jednostka została przerzucona do Francji, gdzie następnie wzięła udział w kampanii obliczonej na wyzwoleniu kraju. Jeszcze w sierpniu dochodzi do pierwszych starć z Niemcami, a Polacy mają ogromny wkład w zlikwidowanie kotła złożonego z jednostek wroga. Po połowicznym tryumfie w bitwie pod Falaise 1. Dywizja Pancerna wyzwoliła Ypres, Gandawę, Bredę i szereg innych miast francuskich i holenderskich. To właśnie Breda stała się później miejscem spoczynku ciała generała. Jak sam sobie życzył, został pochowany na tamtejszym cmentarzu wojskowym. Manewr wyzwolenia Bredy przyniósł Polakowi spory rozgłos, ponieważ udało się mu uchronić miasto od zniszczeń, a ludność cywilną od dalszych strat. Następnie 1. DPanc. kontynuowała marsz według ogólnego kierunku natarcia sił sprzymierzonych. 6 maja 1945 roku zakończyła swój szlak bojowy w Wilhelmshaven, odbierając kapitulację niemieckiej twierdzy. Za zasługi Maczka ponownie awansowano, tym razem do stopnia generała dywizji.
Po wojnie został pozbawiony obywatelstwa polskiego przez komunistow. Dalej tekst powyzej a ten juz znacie.
http://www.maczek.garizzim.pl/5_koleje%20zycia%20cz4.pdf
No comments:
Post a Comment
Note: only a member of this blog may post a comment.